از نظر قومی و مردم شناسی، بخش اعظم ساکنین شهر از ترک های قشقایی و مابقی از ترک های بیات و سایر طوایف منطقه شامل: اسدی ها، صادقی ها، طهماسبی ها، چکنه ها، میرزاها، حدادها، چیلیکها، شاهها، سیفی ها و . . . می باشند. از گذشته شهر چکنه به دلیل موقعیت کوهستانی در مسیر حرکت عشایر ایل توپکانلو قرار گرفته است و این ایل در اوایل فروردین ماه در ییلاقات منطقه سرولایت نیشابور مستقر میشده اند و در تیر ماه به «میان بند» نقل مکان کرده و در مهر ماه به سمت قشلاق ( منطقه سرخس و کاشمر ) رهسپار میشده اند، بنابراین در سال های اخیر حدود پنجاه خانوار از طایفه کردها از روستاهای اطراف در چکنه ساکن شده اند و بخشی از فرهنگ محلی شهر چکنه نیز از آداب و رسوم ایل توپکانلو متأثر شده و در این شهر برخی از پوشاک، خوراکی ها و حتی بازی های محلی کردی و رقص کردی رواج دارد.
شایان ذکر است بیشتر مردم چکنه در دهه های قبل برای استفاده فرزندانشان از خدمات بهتر آموزشی به شهرهای بزرگ به خصوص شهر مشهد مهاجرت نموده اند به طوری که حدود 500 خانوار در ناحیه شهری آزادشهر مشهد ساکن هستند و مرکز فعالیت های مذهبی و فرهنگی آنها نیز در مسجدی 5 طبقه که بدست خود اهالی ساخته شده و در امامت 72 واقع شده است، انجام می گیرد.
آداب و رسوم و فرهنگ مردم شهر چکنه تا حدود زیادی مشابه مردم نیشابور و دیگر شهرهای خراسان می باشد.
انجام مراسم مذهبی و نیایش و دعا و همچنین توزیع نذورات شهر عمدتا در 2 مسجد شهر انجام می شود. از صنایع دستی این شهر می توان به هنر قالی بافی، گلیم بافی، گلدوزی و … اشاره کرد.
شهر چکنه یکی از شهرهای با سابقه تاریخی و انقلابی در منطقه نیز محسوب می شود که تقدیم 18 شهید، 39 جانباز و 1 آزاده و اعزام بیش از 300 رزمنده به جبهه های نبرد، در دوران دفاع مقدس از جمله این سوابق می باشد.
آقای پروفسور حسین صادقی ( دانشمند برجسته جهانی در رشته جراحی قلب و مترجم رباعیات خیام به زبان های مختلف ) نیز از مفاخر سرولایت و شهر چکنه است و به همین دلیل ضمن تقدیر بی شائبه مردم شهر از ایشان، توسعه شهر و منطقه نیز از مساعدت های مالی و معنوی پروفسور صادقی بهره مند شده و می شوند.
4- وضعیت اقتصادی
درآمد ساکنین شهر چکنه از فعالیتهای زراعی، باغداری و دامداری تأمین میشود. اراضی زراعی شهر بالغ بر 2000 هکتار ( حدود 1000 هکتار آبی ) و اراضی باغی آن حدود 535 هکتار ( 35 هکتار آبی ) می باشدکه با توجه به شرایط طبیعی منطقه، بیشتر اراضی شهر به صورت دیم کشت می شود. گروهی از ساکنین شهر نیز، در امور خدماتی و صنایع دستی اشتغال دارند. مراتع غنی و سرسبز پیرامون شهر موجبات رونق دامداری و تولید گوشت و فراوردههای لبنی را فراهم آوردهاست. پرورش زنبور عسل نیز در این شهر رواج دارد. مردم شهر چکنه به ویژه زنان، ضمن همکاری در فعالیتهای زراعی و دامداری به تولید صنایع دستی، قالی و گلیم بافی میپردازند.
موقعیت ارتباطی و راه مناسب آسفالته از امتیازات شهر چکنه جهت توسعه اقتصادی می باشد و علاوه بر آن استقرار خدمات دولتی و خصوصی شهر نظیر: بیش از 40 باب مغازه خواربارفروشی، 1 کارگاه شیرینی فروشی، 1 باب عکاسی، 8 فروشگاه پوشاک و کفش، 3 تعمیرگاه خودروهای سبک و تعویض روغن و همچنین 3مغازه اغذیه فروشی، 2رستوران و آشپزخانه، 3موبایل فروشی و . . فعالیت دارند و شاغلان بخش دولتی نیز شامل: کارکنان بخشداری، شهرداری، دفاتر ادارات آب، برق، گاز، پست، پست بانک، شورای حل اختلاف، مرکز بهداشتی و درمانی و . . می باشند.
محصولات کشــاورزی در این شــهر شامل: گنــدم، جـو، ذرت، چغــندر قند، سیب زمینی، حبــوبات، هنــدوانه، خربــزه و. . . می باشد و در تولید محصولات باغداری هم می توان به تولید سیب، گردو، گلابی، انگور، هلو، زردآلو، گیلاس، آلبالو، انجیر و. . . اشاره کرد.
5- خدمات آموزشی، فرهنگی و رفاهی
در حال حاضر خدمات آموزشی و فرهنگی شهر چکنه شامل: 1 مهد کودک، 2 دبستان (پسرانه و دخترانه)، 2 مدرسه راهنمایی 1 پسرانه و 1 دخترانه) و 3 دبیرستان ( 1پسرانه، 2دخترانه )، 2 کانون فرهنگی و هنری مساجد و 1 فروشگاه عرضه محصولات فرهنگی می باشد ( اداره آموزش و پرورش بخش سرولایت، 1399). و خدمات رفاهی آن نیز عبارتند از: 1 مرکز ارائه خدمات کشاورزی، 1 غسالخانه، 2 قبرستان، 2 پایگاه مقاومت بسیج، 2 زمین خاکی فوتبال، 1 زمین چمن و 2 سالن ورزشی سرپوشیده ( برای فوتسال و والیبال ) و نیز 2 پارک عمومی می باشد.
6- خدمات بهداشتی و درمانی
در این شهر یک مرکز بهداشتی و درمانی شبانه روزی و مجهز به بخش های داروخانه، بهداشت خانواده، آزمایشگاه، بهداشت محیط، دندانپزشکی و حضور پزشک عمومی وجود دارد و علاوه بر این، 1 خانه بهداشت مستقر در شهر و روستاهای پیرامون نیز خدمات مذکور را از این مرکز دریافت می نمایند.
7- ارتباطات
شهر چکنه تا شهر نیشابور در جنوب شرق آن، 86 کیلومتر و تا شهر قوچان در شمال غربی آن حدود 40 کیلومتر فاصله دارد که یک راه ارتباطی کوهستانی و دارای پیچ و خم نسبتا زیادی می باشد و بیش از 15 سال از آسفالته شدن آن می گذرد. در این شهر 30 دستگاه خودرو مسافربری شخصی و بیش از 30 دستگاه نیسان و وانت در بخش حمل و نقل و ارتباطات این شهر فعال می باشند و علاوه بر آنها تعداد زیادی از خودروهای شخصی در ارتباط دادن ساکنین شهر چکنه و حمل و نقل تولیدات آن و روستاهای اطراف، به شهر نیشابور، قوچان و مشهد نقش دارند و به دلیل چنین امکانات حمل و نقلی است، که همواره طی سال های اخیر بر اهمیت و نقش شهر چکنه افزوده شده است.
8- مراکز آئینی و تاریخی
موقعیت ارتباطی و آب و هوایی روستای چکنه نشان می دهد که از قدیم الایام محل مناسبی جهت استقرار و ایجاد مراکز سکونتی بوده و به نظر می رسد قدمت روستا حداقل به اوایل دوره اسلامی می رسد. از مهمترین مراکز آئینی شهر چکنه می توان به بقایای رباط و حمام چکنه اشاره نمود که توضیح آنها در ذیل آمده است:
رباط چکنه در فاصله 1200 متری جنوب غرب شهر چکنه و در کنار جاده قوچان قرار دارد. این رباط به طور کلی از بین رفته و به صوت تلی از خاک و پاره آجر به ارتفاع 5/1 متر درآمده که پلان این رباط ظاهراً مستطیل شکل با جهت شمالی- جنوبی و احتمالاً دارای حیاط مرکزی نیز بوده است. وسعت خرابه ها 105×85 متر بوده و مصالح دیوارهای آن از آجر و خاک گچ و گل برای ملات و در پی بنا از لاشه سنگ و ملات گچ استفاده شده است. بر اثر حفاریهای غیرمجازی که در قسمت های مختلف این بنا انجام گرفته بقایای دیوارها کاملاً از زیر خاک بیرون آمده و گوشه ای از محوطه با مقدار زیادی خاکستر و ذغال که دفن شدن بودند از زیر خاک بیرون کشیده شده است. سفال های بدست آمده از سطح تپه فراوان و مربوط به دورههای سلجوقی، ایلخانی و تیموری است که نشان دهنده استفاده از رباط در دورههای مختلف است. بنابراین با توجه به شواهد بدست آمده قدمت آن به دوره سلجوقی می رسد. این مکان به شماره 8743 در تاریخ 10/3/1382 در فهرست آثار ملی ایران ثبت گردیده است (اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی، گزارش تکمیلی شناسایی آثار تاریخی سرولایت، شماره 44 ).
بنای اولیه حمام احتمالاً مربوط به اواخر دوره قاجاریه است، لیکن در دوره پهلوی با تغییر و تحولات کلی در بنا متناسب با نیاز مردم گسترش داده شده و تا حدود دو دهه پیش کاربری داشته است.
این بنا مشابه سایر حمام های قدیم دارای سردرب ورودی، رختکن، پاشور، سربینه، خزینه، نمازخانه، نظافتخانه و گلخن می باشد. با توجه به موقعیت کوهستانی منطقه که آب و هوایی سرد دارد، جهت استفاده بیشتر از زمین، بنا را پایین تر از سطح زمین و بصورت زیرزمینی ساخته اند و با احداث هفت پله، ورودی اصلی به رختکن منتهی می شود. این بنا از معدود ابنیه قدیمی روستا است که بخشی از آن سالم باقی مانده و با فرصت پیش آمده در استفاده از کمکهای مردمی می توان به عنوان یک مکان فرهنگی به آن کاربری داد ( عباسزاده، 1380 ).
این بنا پس از مرمت و بازپیرایی می تواند به عنوان یک مکان فرهنگی ( کتابخانه، قرائتخانه، مکان ورزش و یا هر گونه کاربری که سنخیت لازم با بنا داشته باشد) استفاده شود. تزئینات خاصی در بنا استفاده نشده و در ساخت بنا از آجر، سنگ و ساروج استفاده شده است. مالکیت بنا عمومی و متعلق به اهالی روستای چکنه بوده که طی صورتجلسهای شورای اسلامی روستا و اهالی، آن را به میراث فرهنگی واگذار نموده اند. طرح مرمتی این بنا پس از واگذاری به میراث فرهنگی تهیه و نسبت به خاکبرداری و تخلیه اتاقهای مخروبه اقدام شده است و در حال حاضر برنامه مرمت بنا ادامه دارد. حمام چکنه در تاریخ 19/12/1380 به شماره 4810 در فهرست آثار ملی ایران ثبت گردیده است ( اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی – 1398).
