- آبادي قلعه از پهناي راش معلومه.[ābādī γәlςa az ΄pahnāy rā-š maςlūm-a.] : آبادي روستا از پهناي راهش معلوم است.
- آبرو كي آو جو نيه. [ābrū kī āw ΄ǰōw neyya.] : آبرو كه آب جوي نيست.
- آرد بختن و جون كندن؛ دهقني و آسني. [ārd bextan-o ǰon kәndan,’de[h]γanī vo āsanī.] : آرد بيختن و جان كندن، دهقاني و آساني.
- آردشه بخته و مشووشه د سر مِخ كيده. [ārd-ә-ša ΄bexta-vo mašōva-ša dә sar mēx kīda.] : آردش را بيخته و الکش را روي ميخ آويزان كرده است.
- آش ايقذر شور بو، كي حمزه كورُم فهمي. [āš ΄īγzәr šōr bū kī hamza ΄kōr-om fahmī.] : آش آنقدر شور بود، كه حمزه كور، هم فهميد.
- آش با جاش. [āš bā ΄ǰā-š.] : آش با ظرفش.
- آشپز كي مريم بشه، همي آشا شلغم بشه. [΄āšpaz kī maryam baša , hamay āšā šәlγam baša.]: آشپز كه مريم باشد، همه آشها شلغم باشد.
- آش تا بوم، فطير تا شوم.[āš tā ΄bom, fә΄tīr tā ΄šom.] : آش تا بام (صبح)، فطير تا شام.
- آشنيي د روشنيي اُفتي. [āšna΄yī dә rōšnayī oftī.] : آشنايي در روشنايي افتاد.
- آقا از دور نوايي داشت، و نزديك امه، سلاخ وايي داشت.
[āγā az dūr no΄vāyī dāšt, va nәzdīk ama, solāx-ә ΄vāyī dāšt.]: آقا از دور با نوا و ثروتمند ديده ميشد، نزديك كه آمد، سوراخ بازی داشت.
- آقا ور در مزنه، خانم ور خر مزنه. [āγā vәr ΄dar mәzna, xānom vәr ΄xar mәzna.] : آقا به در میزند، خانم به خر میزند.
- آلو از آلو رنگ مگيره، همسيه از همسيه فند.[ālū az ālū ΄rang mәgīra, hamsaya az hamsaya ΄fand.]: آلو از آلو رنگ ميگيرد، همسايه از همسايه فن ميگيرد.
- آلو د باغت جا مته، … فراخ د باغت راه مته. [ālū dә bāγ-әt ΄ǰā mate,… fo΄rāx dә bāγ-әt rā mate.] : در باغت آلو نکار تا شکمپرست به باغت نیاید.
- آوُت سرد و نونت گرم. [ā΄w-әt sard-o nonәt garm.] : آبت سرد و نانت گرم.
- آو به لگو خورده. [āw bә ΄logo xorda.] : آب به لگن خورده.
- آو به جو خوشك ما اخيرش خ رسی. [āw be ǰōw xūšk-ә mā axīr-әš ΄xa rәsī.] : آب به جوی خشک ما خواهد رسید.
- آو در خنه گیلوکه، دختر همسیه خیلوکه. [āw dar xana gīlōka, doxtar hamsaya xīllōka.] : آب در خانه گلآلوده، بینی دختر همسایه آویزانه.
- آو درو، گربه بري. [āw ΄dәraw , gōrba ΄bәrī.] : درو كردن آب و چيدن پشم گربه. (وعدهی سر خرمن)
- آو روه كوجي رَ مگيره، اتش روه كوجي رَ مسوزنه. [āw ro΄va, kūǰī ra mәgīra, a΄taš rova kūǰī ra mosōzana.] : آب شود، کجا را میگیرد، آتش شود، کجا را میسوزاند.
- آو د زمين دَغ واينمسته. [āw dә zәmīn ΄daγ vāy-nemesta.] : آب در زمين سخت و سفت نميماند.
- آو ر دوزديي، نمشه چكر مني؟ [āw ra dūzdīyī,΄nam-ša čәkar mәnī?]: آب را دزدیدی، نمش را چکار می کنی؟
- آو ر از سر چشمه باخار. [āw ra az sar čīšma bāxār.] : آب را از سر چشمه بخور. (بلند طبعی)
- آو، شوي خادشه نگاه مدره. [āw ΄šēvay xād-ša nogā mә] : آب، شيب خود را نگه ميدارد.
- آو کی مخری، از سرچیشمه باخار. [΄âw kī moxrī az sar-΄čīšma bâxâr.] : آب که میخوری از سرچشمه بخور.
- آو، گودال ر پیدا منه، کور عصا رَ. [΄āw, gawdāl ra peydā mәna, ΄kōr ςasā] : آب گودال را پیدا میکند، کور عصا را.
- آوم ندايي، بري چي سنگي د پوشت سرم پرندي. [āw-om ΄nedāyī bәrey čī ΄sangī dә pūšt-ә sar-om porrondī.] : آبم ندادي، چرا سنگي به پشت سرم انداختي.
- آو نودون و زمين ميدون. [āw-e ΄nawdon-o ΄zemīn-ә ] : آب ناودان و زمین میدان.
- ابر پور صدا، بارون ندره. [abr-ә pūr soda, baron nedara.] : ابر پر صدا، باران ندارد.
- ابر اميه، امر نه اميه. [a΄bәr amīya, ΄amәr ne-amīya.] : ابر آمده، اما امر خدا نيامده.
- ابله گوفت، دوونه بور كيد. [ablah gūf΄t –o ΄devana bavar kīd.] : ابله گفت و ديوانه باور كرد.
- اتش اوقد شعله مكشه، تا اخير دستش به جايي وبند روه.
[ataš ΄oγad šoςla mәkša, ΄tā axīr dast-әš be ǰāyī va-band rova.] : آتش آنقدر شعله ميكشد تا دستش به جايي بند شود.
- اتش جاي خادشه وا منه. [ataš ǰāy ΄xād-ša vā mә] : آتش جاي خودش را باز ميكند.
- اتش د پومبهي پاك مفته. [ataš dә pombay ΄pāk mofta.] : آتش هميشه در پنبه پاك ميافتد.
- اتش د پومبه اُفتيه، گربه د دمبه اُفتيه، سگ د شگمبه اُفتيه.
[ataš dә ΄pomba oftīya, gōrba dә ΄domba oftīya, sag dә ΄šogomba oftīya.] : آتش در پنبه افتاده، گربه در دنبه افتاده، سگ در شكنبه افتاده.
- اتش ر پوف كني، تازه مره. [ataš ra ΄pūf kәnī, tāza mә] : آتش را فوت کنی، تازهتر میشود.
- اتش رَ با اتش خموش نمنن. [ataš ra bā ΄ataš xamūš nemnan.] : آتش را با آتش خاموش نميكنند.
- اتش كرسيتَه بتم، خكيسترتم بدر كنم. [ataš korsī-΄ta betom, xakīstar-t-am bә΄dar konom.] : آتش كرسيات را بدهم، خاكسترت را هم بيرون بياورم.
- اجل سگ كي برسه، نون چپّو رَ مدوزدنه. [a΄ǰal sag kī bersa,΄non čeppo ra modūzdana.] : اجل سگ كه برسد، نان چوپان را ميدزدد.
- احمد پوده، همويه كي بوده. [aḥmad-e pū΄da, hamoya kī bū΄] : احمد پوده، همان است، كه بوده.
- احمد، كِوره مجنبنه، محمود، گِوره مِگردنه.
[aḥmad kәva΄ra moǰombana, maḥmūd gәva΄ra mәgәrdana.] : احمد کواره می جنباند، محمود گواره میگرداند.
- احمدك كاري نداشت، جولدوز رَ ور داشت به … .[aḥmadak kārī ΄nedāšt, ǰәvaldōz ra vәr dāšt bә xaya-΄hā-š.] احمدك كاري نداشت، جوالدوز را به … ميزد.
- اداشه، كج گدوشته كلاشه، نمشنسه باباشه. [a΄dāša, kaǰ godošta ko΄lā-ša, ne-mәšnasa bā΄bā-ša.] : ادايش اين است، كلاهش را كج گذاشته و بابايش را نميشناسد.
- ادم بی تمبو، تمبو خاو مبینه. [adam bē tom΄bo, tombo ΄xāw mәbīna.] : آدم بی تنبان، خواب تنبان میبیند.
- ادم بچهدار، خر كرهدار. [adam bәča ΄dār, xar-ә korra ΄dār.] : آدم عيالوار، مثل خر كره دار(بچهدار) است.
- ادم برنه از آو نمترسه. [adam bәra΄na, az ΄āw ne-mәtә] : آدم برهنه از آب نميترسد.
- ادم، بِ خبر، به حموم مره. [adam bē xә΄bar bә ḥamom mә]: آدم، بيخبر، به حمام ميرود.
- ادم ب ريش، ريش دار نمره. [adam bē ΄rīš, rīš-dār nemra.] : آدم بي ريش، ريشدار نميشود.
- ادم خوم طمع، دو جيب دره. [adam xom tәmaς, ΄dū ǰīb dara.] : آدم خام طمع، دو جيب دارد.
- ادم دختردار، سنگ در قلعهيه. [adam doxtar ΄dār, sang-ә dar γelςa-ya.] : آدم دختردار، سنگ در قلعه است.
- ادم دسپچه دو بار … . [adam dәspe΄ča dū bār mәšaša.] : آدم دستپاچه، دو بار ميشاشد.
- ادم رَ به ادم خاشه.[adam ra bә a΄dam xāša.] : آدم را به آدم خوش است.
- ادم زرنگ، وركله د چاه مفته. [adam zәrang vәr ΄kәlla dә čā mofta.]: آدم زرنگ هميشه با سر به چاه ميافتد.
- ادم، سوره؛ شتور، پییده. [adam, sәva΄ra, šotūr, pīya΄] : آدم سواره، شتر پیاده.
- ادم سووک، سنگ سرپایه. [adam sovūk, sang-ә sar pā-ya.] : آدم سبک، سنگ سر پا (ی دیگران) است.
- ادم شرموك مره جهنم، ادم پرّو مره بهيشت.
[adam šarmōk mәra ǰahan΄nam, adam por-rū mәra bī΄hīšt.] : آدم خجالتي به جهنم ميرود، آدم پررو به بهشت.
- ادمیزاد، شيرِ خوم خورده. [adamīzād šīr-ә ΄xom xorda.] : آدمیزاد، شیر خام خورده.
- ادم عاقل، خادشه جوز مين غلبر نمنه.
- [a΄dam ςāγel xād-ša ǰawz-ә mīn γәlber nemna.] : آدم عاقل خودش را گردوي داخل غربال نميكند.
- ادم شلخته از چدير سرش و از در حولوش معلومه. [adam šәlax΄ta az čadīr sar-šo az dar ḥavlo-š maςlūma.] : آدم شلخته را از چادر سر و از در حياطش ميتوان شناخت.
- ادم عاقل چو سر درخت رَ د كف پاش مبينه. [adam ā΄γel čōw sar dәraxt ra dә kaf pā-š mәbīna.] : آدم عاقل، شاخه روی درخت را در کف پایش میبیند.
- ادم قد بلند، عقلش د پشني پاشه. [adam γad bәlan ΄ςaγl-әš dә pašnay pā-ša.]: آدم قد بلند، عقلش در پاشنهی پايش است.
- ادم كوله، همهش مكر و مكوله. [adam kū΄la, hama-š makr-o makūl: آدم قد كوتاه، همهاش مكر و حيله است.
- ادم مار گزيه از رسمو اله مترسه. [adam mār gәzī΄ya az rosmo ala mәtә]: آدم مار گزيده از ريسمان دو رنگ ميترسد.
- ادم ناوارد، سرنا ر از سر گشادش باد منه.
[adam nā-va΄red, sornā ra az sar gošād-әš bād mәna.] : آدم ناشی، سرنا را از سر گشاد مینوازد.
- ادم هزار كَره، كم ميه يه. [adam hezār ka΄ra, kam maya ya.] : آدم هزار كاره، كم مايه است.
- ارا دره، گيرا ندره. [arā da΄ra, gīrā ΄] : آرايش دارد، گيرايي ندارد.
- ارزو بخر، انبو بخر. [ar΄zo bexәr, ambo bexә] : ارزان بخر، انبان بخر.
- ارقمچی بزو ور دستت، مال مردوم نره از دستت. [arγәm΄čī bezo vәr dast-әt, māl-ә mordūm nerova az dast-әt.] : شلاق به دستت بزن، مال مردم را از دست ندهی.
- از اتشت گرم نرفتم، از دودش كورم كيدي. [az a΄taš-әt garәm ne-raft-om, az ΄dūd-әš kōr-om kīdī.] : از آتشت گرم نشدم، از دودش كورم كردي.
- از اتش، خكيستر به عمل ميه. [az a΄taš, xakīstar bә ςamal mīya.] : از آتش خاكستر به عمل مي آيد.
- از اتش بي دود بترس. [az ataš bē ΄dūd betә] : از آتش بدون دود بترس.
- از اتش ورمدره، به خکیستر مریزه. [az ataš vәr mәda΄ra, bә xakīstar mәre΄za.] : از آتش بر میدارد به خاکستر می ریزد.
- از ادم گدا چي يگ نون وستني، چي يگ نون بتي. [az adam godā ΄čī yag non vastanī, ΄čī yag non betī.] : از آدم گدا چه يك نان بگيري، چه يک نان بدهي.
- از اسب اُفتيه، از زين اسب نفتيه. [az asәb oftīya, az ΄zīn asәb ne-ftīya.]: از اسب افتاده ، از زين اسب نيفتاده است.
- از اسب افتيه، قمچیشه نمندزه. [az asәb oftīya, γәm΄čī-ša ne-mә]: از اسب افتاده، شلاق را رها نمیکند.
- از اشك چشمم چي دييم كي از خيل بينيم ببينم.
[az ašk-ә čašm-om ΄čī dīyom, kī az xīll-ә bī΄nī-m be-bīnom.]
: از اشك چشمم چه ديدم، كه از آب بينيام ببينم.
- از اگر سمبلکلک به عمل ميه. [az agar sombәlak΄lak bә ςamal mīya.] : از اگر، علف هرز به عمل ميآيد.
- از باد بهار بهره ور در، از باد خزون خادته نگا در.
[az bād –ә bohār bah΄ra var dar, az bād-ә xozon xād΄ta nogā dar.]: از باد بهار بهره بردار، از باد خزان خودت را نگه دار.
- از بارون بجستم، به دم نودون نشستم.
- [az bāron bә΄ǰastom, bә dam navdon ne΄šastom.]: از باران فرار كردم، زير ناودان نشستم.
- از ببر و كرگدن حرف مزنه. [az bab΄r –o kәrgәdan harf mә]: از ببر و كرگدن حرف ميزند.
- از بخت ما آو زلال گيل مره، از بخت ما مرد جوون پير مره.
[az baxt-ә mā āw zo΄lāl gīl mәra, az baxt-ә mā mard-ә ǰo΄von pīr mәra.] : از بخت ما آب زلال گل میشود، از بخت ما مرد جوان، پير ميشود.
- از بِ صحبي رسمون رَ د گردن سگ كيدم، گوفتم : تو كس مو.
[az bē sәḥa΄bī rosmon ra dә gәrdan sag kīdom, gūftom , ΄tō kas-ә mo.] : از بيكسي، ريسمان را در گردن سگ كردم، گفتم: تو كس من هستي.
- از بكري، اسبي ر به خري مته. [az bē ΄karī asbī ra bә xarī mә] : از بیکاری، اسب را با خر عوض میکند.
- از بكري، خرخكو نخه مكو. [az bē΄karī xәrxakū naxa mә] : از بيكاري خرخاكي نخ ميكند. (دهخدا: بقال بيكار، پله وزن ميكند.)
- از بيسگي، رسمون د گردن شغال منه.
- [az bē ΄sagī, rosmon dә gәrdan šoγāl mә] : از بی سگی، ریسمان در گردن شغال میکند.
- از بمار مپرسه، شروا ميي. [az bē΄mār moporsa, šervā mayī.] : از بيمار ميپرسد: شوربا ميخواهي؟
- از پوشت دفال باغ نمشه حضل بزني. [az pūšt-ә defal ΄bāγ nemәša ḥazzәl beznī.] : از پشت دیوار باغ نمیتوان تخمین زد.
- از پش خادش، سر بِ صحب مترشه. [az pēš xā΄d-әš sar bē sәḥab mәtәraša.] : از پیش خودش، سر بیصاحب میتراشد.
- از تو زیيُم ور تو خندم، كي مو مرد هنرمندم.
[az ΄tō zayyom, vәr ΄tō xәndom, kī ΄mo mard-ә honarmand-om.] : از تو زاييدم، به تو خنديدم، كه من مرد هنرمندم.
- از تو ر باخرم، از مو ر بزی کنم. [az tō ra ΄bāxrem, az mo ra ba΄zī kәnem.] : از تو را بخوریم، از من را بازی کنیم.
- از كروج مشه، از فراخ نه.[az koroǰ mә΄ša, az forāx ΄] : از بخيل ميشود، از فراخ شكم نميشود.
- از بِ رويي كي درم، يك بچه از پسر عموم درم. [az ΄bē rūyī kī darom, yag bә΄ča az pәsar ςamū-m darom.] : از كمرويي كه دارم، يك بچه، از پسر عمويم دارم.
- از بس كي ريشم، لغر زيشتم، از بس كي بافتم، همچي ياري يافتم.
[az bas kī ΄rīštom, laγar-ә ΄zīštom, az bas kī ΄bāftom, hamčī yārī ΄yaftom.] : از بس كه رشتم، لاغر و زشتم، از بس كه بافتم، چنين ياري يافتم.
- از جگر كيك مورده، مسكه تازه مگيره. [az ǰәgar ΄kayk-ә mūrda, mәskay tāza mәgīra.] : از جگر كك مرده، سرشیر تازه ميگيرد.
- از جوال بدره، از تغار بدر نيیه. [az ǰovāl bә΄dara, az toγār bәdar ΄] : از جوال بيرون است و از تغار بيرون نيست .
- از جوونی تا پیری، از پیری تا کی؟ [az ǰovonī ΄tā pīrī, az pīrī ΄tā] : از جوانی تا پیری، از پیری تا کی.
- از … مترس، كي مدوه بم در بم، از گربه بترس كي دمبه ر مخره خم درخم. [az ΄ǰīnda matәrs kī modōva bom dar bom, az ΄gōrba betәrs kī domba ra moxra xom dar xom.] : از … نترس كه بام به بام مي دود، از گربه بترس كه دنبه را خام خام ميخورد.
- از خادم د ننگ، از خیهم اونگ. [az ΄xād-om dә nang, az xa΄ya-m avang.] : از خودم در ننگ، از خایهام آویزان.
- از خاك ور خسته، دِ خكيستر نشسته. [az ΄xāk vәr xesta, dә xakīs΄tar nәšә]: از خاك بلند شده و به خاكستر نشسته است.
- از خر كي حساب ببري دِ اَخورش قشاد منه. [az ΄xar kī hesāb bōbrī, dә axūr-әš γošād mәna.] : از خر كه حساب ببري، در آخورش بیادبی ميكند.
- از خر کی عزت وردری، مپرنه لقی اخیر کری. .[az xar kī ςezzat var-da΄rī, moporrana lәγay axīr ka΄rī.] : به خر که احترام کنی، آخر لگدی به تو میزند.
- از خر نر يك مويي غنيمته. [az xar-ә nar yag mū΄yī γәnīmata.] : از خر نر يك مويي هم غنيمت است.
- از خر ومپرسه: چرشنبه كيه؟ [az xar va-moporsa: čaršom΄be kay-a?] : از خر ميپرسد: چهارشنبه كي است؟
- از خوردنه، کی ریدنه. [az xorda΄na, kә rīda΄] : از خوردن است که ادرار میکنی.
- از خوشكي خنه، ميلم كشي به اشكينهي دنه. [az xošgī xa΄na, maylom kәšī bә ašgīnay da΄na.] : از خشكي خانه ، ميلم كشيد به اشگنهي دانه.
- از در مزنی، از بم میه، هر صحب مزنی، هر شم میه. [az dar mәznī, az ΄bom mīya, har sōḥb mәznī, har ΄šom mīya.]
: از در میزنی، از بام میآید، هر صبح میزنی، هر شام میآید.
- از دور ديل مبره، از نزديك زهره. [az dūr ΄dīl mobra, az nәz΄dīk zahra.] : از دور دل ميبرد و از نزديك زهره.
- از دومبش كنده، دِ سومبش نشونده. [az dūm΄b-әš kәnda, dә sūm΄b-әš nәšonda.] : از دمبش كنده است، به ته آن چسبانده است. (نظير: از ريش به سبيل پيوند ميكند.)
- از دهن سگ دريا نجيس نمره. [az dahan ΄sag , daryā nәǰīs nemra.] : از دهان سگ دريا نجس نميشود.
- از رو سري، لقمهي سي سري. [az rū sē΄rī, loγma-y sī sē΄rī.] : از روي سيري، لقمه سي سيري ميخورد.
- از زن سليطه و دفال شگسته بييد حذر كني. [az ΄zan –ә sәlīta vo ΄defāl šәgәsta bayīd hazar kәnī.] : از زن سليطه و ديوار شگسته بايد حذر كني.
- از سر قبر پيرش ريگ ورمچينه. [az sar γabr-ә pīyar-әš ΄rēg vәr-mәčīna.] : از سر قبر پدرش ریگ بر میدارد.
- از سرما، بوز بري منه. [az sormā ΄būz bәrī mә] : از سرما، بز را بري (بریدن پشم) ميكند.
- از سگ/ سنگ بزيّ، ادم باش. [az sag ΄be-zay, a΄dam bāš.] : از سگ به دنيا بيا، اما آدم باش.
- از شما عباسي، از ما رقاصي. [az šomā ab΄bāsī, az mā raγ΄γāsī.] : از شما عباسي، از ما رقاصي.
- از عشق بيني، پش پاي خود نبيني. [az ςešγ-ә bī΄nī, pēš pāy xod nebī΄nī.] : از عشق بيني، پيش پاي خودت را نميبيني.
- از قطير پرسين: پييرت كيه؟ گوفت: مارم اسبه.
[az γatīr porsī΄yan:pīyar-әt ΄kīya? gūft: mār-om ΄asb-a.] : از قاطر پرسيدند: پدرت كيست؟ گفت: مادرم اسب است.
- از كار كرم خيزد و دگ پور گوشت، اگر يك موشت باخره ور بخ گوش.
[az kār karam xīzad –o dēg-ә pūr ΄gōšt, agәr yag mūšt bāxra vәr bēx ΄gōš.] : از كار كرم خيزد و ديگ پر گوشت، حتي اگر يك مشت به بيخ گوشت بخورد.
- از كرد اوليا نمره، از چو چمبر. [az ΄kord ovlīyā nemra, az ΄čōw čombar.] : کرد، اولیا و چوب، چمبر نمیشود.
- از كلاه ملي فقط آو پوفشه ياد گروفته. [az kolā malī fәγat āw pūf-΄ša yād gorūfta.] : از كلاه مالي فقط آب و فوتش را ياد گرفته.
- از كم خوردن درد سر نبيني، از پور خوردن به روز سگ بميري. [az kam xordan dәrd-ә sar ΄nebīnī, az pūr xordan bә rōz-ә sag ΄bemīrī.] : از كم خوردن درد سري نبيني، از پر خوردن به روز سگ بميري.
- از ك….ش دري گز رَ مپيه. [az kū΄n-әš dәreygaz ra mә] : از …دره گز را ميپايد.
- از گديي، د جايي ورنخسته كدخدايي. [az gәdayī dә ǰāyī vәr ΄nexesta kodxodāyī.] : با گدایی کسی در جایی کدخدا نشده.
- از گسنگي اسيوني منه، از بزرگي تزه وَنمستنه. [az gōsnәgī assīyavanī mә΄na, az bōzūrgī tezza va-nemәsta΄na.] : از گرسنگي آسياباني ميكند، از بزرگواري مزد نميگيرد.
- از گور كوينه مگيره و از مچيد آدينه بدرمره. [az gōr kōyna mәgīra vo ΄az mәččīd ādīna bәdar mәra.] : از گور كهنه شروع ميكند و از مسجد آدينه بيرون ميرود.
- از گَورَه …ن پره. [az gava΄ra, kūn para.] : از گهواره (كودكي) … پاره بوده است.
- از ما به طشت مخره، از شما به پشم. [az mā bә ΄tašt moxra, az šomā bә ΄pašәm.] : از ما به طشت میخورد و از شما به پشم.
- از مدبخت خلي، گربهي دونه بدر مره. [az mәdbaxt-ә xalī gōrba-y deva΄na bәdar mә]: از مطبخ خالي، گربه ديوانه بيرون ميآید.