معرفی مرکز نیشابورشناسی
از اواخر دهه 1360 تا اوایل دهه 1380 شمسی گروهی از علاقه مندان به توسعه و شناسایی ظرفیت های تاریخی و فرهنگی نیشابور گرد هم آمدند تا مرکزی تحت نام مرکز نیشابورشناسی را تأسیس و مدیریت نمایند. این مرکز که بعدها ارتباطاتی را با مرکز خراسان شناسی وقت برقرار کرده بود، توانست تا حدودی در تکمیل برخی از تحقیقات نیشابورشناسی توفیق یابد. اما به گفته یکی از بنیان گذاران آن مرکز، وابستگی نهادی به سازمان های دولتی نیشابور و از سوی دیگر تغییرات در پست های مدیریتی این نهادها، سبب شد تا مرکز در تامین فضای اداری خود و شبکه سازی محققان با مشکل مواجه گردیده و سال به سال فعالیت های آن کمتر و درنهایت متوقف گردد. برخی از پیشکسوتان نیشابورشناسی و بنیان گذارن اولیه، بارها برای رونق و پایداری این مرکز پیگیری نمودند، اما توفیقی حاصل نشد.
در سال 1395 گروه حاضر که راه اندازی این پورتال بخشی از فعالیت های آنهاست، مجوز فعالیت خود را از فرمانداری شهرستان نیشابور تحت نام «مرکز توسعه مطالعات نیشابورشناسی» به عنوان یک سازمان مردم نهاد – سمن – علمی و فرهنگی دریافت نمود و تاکنون به دلایلی چند نتوانسته از مجموعه های اداری و سیاسی شهرستان، پشتیبانی های مناسب دریافت نماید. قول مساعدی برای راه اندازی دفتر در مجموعه افلاک نمای خیام، گرفته شده است، که امیدواریم با افتتاح این پروژه ملی، دفتر مرکز نیشابورشناسی نیز در این مجموعه مستقر گردد.
شایان ذکر است دانشگاه نیشابور نیز در سال 1396 مرکز نیشابورشناسی در محل دانشکده هنر و به منظور تحقق رسالت دانشگاه در راستای معرفی و اعتلای جایگاه فرهنگی نیشابور تأسیس نموده است که امید داریم بتوانیم با تفاهم مشترک به دنبال اعتلای نام نیشابور و توسعه این کهن شهر باشیم.
ضرورت ها و چرایی نیشابورشناسی
شناخت یا شناسایی یک ناحیه، همان توصیف، اکتساب، ذخیره‌سازی، تبدیل و مورد مصرف قرار دادن دانش در هر حوزه علمی آن ناحیه است. بر این اساس مشاهیر علمی و فرهنگی هر سرزمینی همواره تلاش دارند تا با تاسیس مراکز و بنیادهای علمی و فرهنگی، مطالعات و پژوهش های این حوزه ها را توسعه دهند تا ضمن ایجاد انسجام و وحدت، در غنای کیفی هویت شان نقش ایفا نمایند. از سوی دیگر شناخت و شناساندن هویت تاریخی، گام نهادن در مسیری است که جوانان و نسل های آینده را نسبت به پیشرفت و زنده نگه داشتن میراث تاریخی و فرهنگی ( آثار، خرده فرهنگ ها و . . ) خودشان حساس خواهد نمود و موجب زنده نگه داشتن و غنابخشی به هویت آنها در آینده خواهد شد.
دکتر شفیعی کدکنی استاد بی بدیل معاصر در پیشگفتار کتاب تاریخ نیشابور الحاکم به نقل از بزرگی آورده اند که: منشأ آبادانی سرزمین ها حب وطن است، بنابراین به تعبیر ایشان تلاش برای بازشناسی جایگاه تاریخی و امروزی نیشابور، یک وظیفه علمی برای عاشقان این خطه بوده و خواهد بود. در این خصوص استاد در ذکر بخشی از تلاش های بی وقفه و طولانی خود در تصحیح اثر ارزشمند و کم نظیر تاریخ نیشابور، اشاره نموده اند که: « . . آخر چرا این همه زحمت به هدر رود و دیگری از صفر شروع کند. . آیندگان . . راهشان باز خواهد بود…». بر این اساس اگر تلاش ما نیز ناقص بود، حداقل پژوهشگران و دوستداران این ابرشهر تاریخی می توانند گام های بعدی را باصلابت و صحت بیشتر طی نمایند.
فارغ از مشکلات و عدم همراهی های سیاسی ادوار گذشته که منجر به عقب ماندگی های تاثیر گذار در سرنوشت این شهرستان شده است، علاقه به توسعه این کهن شهر، دغدغه و موضوع مشترک و مورد وثوق همه دلسوزان و عاشقان جناح های سیاسی و فعالان اجتماعی و فرهنگی است. بنابراین ضروری است با راه اندازی و تقویت این مرکز، این خواسته مشترک مورد توجه قرار گیرد و با تبیین اهداف بزرگ تری که بایستی دنبال شوند، نقاط اختلافی کمتر مطرح شوند. این مهم نیز مد نظر است که راه اندازی مرکز نیشابورشناسی ممکن است فرصتی برای نخبگان علمی و فرهنگی ایجاد نماید تا در تفاهمی مشترک به تهیه و تدوین نقشه راه توسعه علمی، فرهنگی و اقتصادی نیشابور اقدام نمایند. دور از انتظار نیست که شناخت جایگاه جغرافیایی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی نیشابور در حال حاضر و طی ادوار گذشته، این فرصت را به سیاستمداران و برنامه ریزان توسعه از یک سو و فعالان حوزه های مختلف اجتماعی و فرهنگی از سوی دیگر بدهد تا برنامه ریزی جهت پیشرفت و آبادانی این خطه را با نوعی نگاه جامع نگر و متکی بر شناسایی ظرفیت ها و توان های تاریخی همراه داشته باشند. به امید این خواسته، منتظر همراهی همه نخبگان همشهری خواهیم ماند.
اهداف سمن مرکز نیشابورشناسی
- بازشناسی و معرفی تمامی ویژگی های جغرافیایی، تاریخی، اقتصادی، اجتماعی و گردشگری نیشابور
- دستيابي همه جانبه، علمي و فني به هر يك از جلوه هاي گوناگون فرهنگ غني و تمدن نام آور نیشابور با استفاده از ظرفیت و همكاري اندیشمندان و پژوهشگران
- تعيين قلمرو و اولويتهاي مطالعاتی، تحقيقاتی و اطلاعات مربوط به تمامی ابعاد نیشابورشناسی به پژوهشگران علاقه مند
- بررسي راههاي مشاركتي و حمايتي در تحقيقات نیشابورشناسی
- گردآوري منابع، مدارك و بانك هاي اطلاعاتي و نقد و بررسي آنها با هدف گسترش مرزهای نیشابورشناسی
- عرضه دستاوردهاي مطالعاتي و تحقيقاتي و نیز تعيين اولويت هاي مطالعه و تحقيق در زمينه های علمی، فرهنگی، هنری، توسعه ظرفیت ها و فناوری های مورد نیاز آینده و نيز تهيه فهرستي از عناوين مهم پژوهشي كه ممكن است موضوع رساله هاي دوره هاي كارشناسي ارشد و بالاتر در دانشگاه ها و موسسات تحقيقاتي كشور قرار گيرد
- ارائه خدمات اطلاع رسانی و گسترش مرزهاي علمی در زمینه های فناوری های مورد نیاز توسعه، ایجاد پویایی فرهنگی و سایر زمینه های مرتبط
- پایش توسعه ادواری و تحلیل وضعیت گذشته، موجود و آینده نیشابور به منظور مهندسی نیازهای علمی و فناوری و توسعه هدفمند و هوشمند نیشابور و . .
شیوه های اجرایی نیل به اهداف
- راه اندازی دبیرخانه و پورتال اینترنتی با سرمایه گذاری و مشارکت خیرین و علاقه مندان توسعه نیشابور
- دعوت از نخبگان علمی و جلب مشارکت عالیترین مسئولان یا نمایندگان سازمان های دولتی و عمومی نظیر فرمانداری، شهرداری، شوراهای اسلامی شهر و روستا، میراث فرهنگی و گردشگری، محیط زیست، صمت . . و سمن های فعال به منظور سازماندهی و استفاده از مطالعات و تجربیات کارگروه های مشاوره ای آنها
- راه اندازی مرکز اسناد و بانک اطلاعات، احداث کتابخانه، موزه و سایر مراکز فرهنگی مرتبط با سایر زمینه های نیشابور از طریق جذب سرمایه گذاران و خیرین منطقه به منظور گسترش تحقیقات، حمایت مادی و غیرمادی و همچنین هدایت محققین، دانشجویان و تمامی نخبگان شهرستان جهت اجراء و انجام طرح های پژوهشی مرتبط
- ارائه خدمات پیمان مدیریت برای اجرای پروژههای فرهنگی-هنری، مطالعات و اقدامات باستانشناسی و برگزاری تورهای نیشابورگردی، برگزاری همایش، سمینار و برپایی نمایشگاه و جشنوارههای فرهنگی- هنری، جشنواره های سینمایی و نمایشگاه های عکس و اسلاید و . . مرتبط
- برگزاری نشست های فرهنگی، ادبی، شعر و شاعران و برگزاری جلسات در خصوص معرفی، بررسی و نقد کتاب و نشریات مرتبط و انتخاب و اهدای جوایز به مولفین و محققان نیشابورشناس
- اجرای طرح های پژوهشی، فرهنگی-هنری، تهیه فیلم های سینمایی و مجموعه های تلویزیونی، گردآوری و تدوین مجموعه های مستند درباره مسائل فرهنگی، اجتماعی و تاریخی نیشابور و سایر زمینه های مرتبط
- تهیه و عرضه محصولات فرهنگی –هنری از قبیل: کتاب، مطبوعات، نوارهای صوتی و تصویری و نرم افزارهای رایانه ای و چند رسانه ای جدید، تهیه فیلم های کوتاه ویدئویی، انیمیشن و رایانه ای اعم از داستانی، مستند، آموزشی و تاریخی مرتبط با تمامی ابعاد و زمینه های نیشابورشناسی
- انجام فعالیت های انتشاراتی، تألیف، تدوین مقالات، ترجمه متون و کتاب به زبان های خارجی و فارسی و انتشار نشریات عمومی و یا تخصصی، ویژه نامه و نشریه داخلی مرتبط از طریق راهاندازی موسسه چاپ و نشر
- انجام فعالیت های خبررسانی در زمینه های عمومی و یا تخصصی مرتبط با نیشابور از طریق تأسیس خبرگزاری
- تشکیل کارگروه های علمی از محققین با مشارکت خیرین جهت تدوین نقشه راه و ارائه راهبردها و راهکارهای نیل به اهداف توسعه نیشابور و . .
در خاتمه پذیرای هر گونه نظر انتقادی و اصلاحی برای کیفیت بهتر پورتال خواهیم بود و مشتاقانه منتظر می مانیم. خواهشمندیم با مراجعه به بخش «درخواست همکاری» و «پایش توسعه نیشابور» برای هر کدام از اهداف فوق الذکر، راهکاری به نظرتان می رسد، نظرات و پیشنهادهای مفید خود را با ما به اشتراک بگذارید و یا با ثبت نام در این پورتال ( پورتال نیشابور شناسی ) ما را در نیل به اهداف و خواسته های مشترک مان یاری نمایید.
