تقسیمات کشوری نیشابور از سال 1300 تا 1375

در سال 1316 بر اساس قانون تقسیمات کشوری مصوب مجلس شورای ملی، کشور به 10 استان و 49 شهرستان تقسیم گردید که هر شهرستان شامل چند بخش و هر بخش شامل چند دهستان می گردید. خراسان نیز به 7 شهرستان تقسیم شد و در سال 1329 شهرستانهای نیشابور، درگز، فردوس و کاشمر نیز تشکیل شدند و شهرستانهای استان به 11 شهرستان ارتقاء یافت.

در سال 1335 به عنوان اولین سرشماری رسمی کشور، شهرستان نیشابور با وسعتی حدود 9436 کیلومتر مربع، مشتمل بر 4 بخش قدمگاه (زبرخان)، حومه، فدیشه (تحت جلگه) و سرولایت، 13 دهستان به نام های اردوغش، اسحاق آباد، زبرخان (در بخش زبرخان )، دربقاضی، مازول، ریوند (در بخش حومه)، تحت جلگه، عشق آباد، طاغنکوه (در بخش فدیشه)، اربقائی، بارمعدن، سرولایت و ماروسک ( در بخش سرولایت) و یک شهر ( نیشابور ) و 698 روستای دارای سکنه و حدود 632 روستای خالی از سکنه بوده است.

در دوره 1335 اجرای اصلاحات ارضی در سطح ملی و مهاجرت تعدادی از روستائیان به شهرها از یک سو و افزایش توجه و سرمایه گذاری در شهرها از سوی دیگر سبب خالی از سکنه شدن برخی روستاها در این شهرستان شده است.

در سال 1345 نیز تقسیمات کشوری شهرستان نیشابور مشابه دوره 1335، مشتمل بر همان 4 بخش زبرخان، حومه-مرکزی-، تحت جلگه و سرولایت و 13 دهستان و 698 روستای دارای سکنه بود و تنها علاوه بر شهر نیشابور، شهر خرو علیا به تعداد نقاط شهری افزوده شد.

تقسیمات سیاسی شهرستان نیشابور در سال 1355 نیز مشابه دو دوره 1335 و 1345 بدون تغییر باقی ماند. تعداد روستاهای دارای سکنه به 690 روستا کاهش یافت و علاوه بر شهر نیشابور و شهر خرو علیا، شهر درود به تعداد نقاط شهری افزوده گردید.

دوره 1355 تا 1365 در ایران، دوره تحولات بسیار شگرف سیاسی، اجتماعی و اقتصادی بوده است. برخی از اثرات مخرب اصلاحات ارضی رژیم منحوس پهلوی آشکار شد که حاکم شدن اقتصاد نفتی و تک محصولی،  سرمایه گذاری عظیم در شهرها، مهاجرت های بزرگ روستایی و نابودی بخشی از اقتصاد روستاها از آثار زیان بار آن بوده است و از سوی دیگر پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی در سال 1357، وقوع جنگ تحمیلی و . . همگی سبب شدند تا تعدادی از روستاها خالی از سکنه و منابع اقتصادی شان نابود شوند. بر این اساس تغییرات زیادی در تعداد روستاها حادث شد و در شهرستان نیشابور از 1332 روستا و نقطه سکونتی ذکر شده در آمارها، تنها 632 روستا دارای سکنه سرشماری گردید. شهرستان همچنان مشتمل بر 4 بخش زبرخان، مرکزی، تحت جلگه و سرولایت و 13 دهستان دوره های قبلی بود. و نقاط شهری نیز مشتمل بر نیشابور و شهر درود شدند. مشخص نیست چرا در دوره 1355 خروعلیا به عنوان شهر شناخته شد، اما در مقطع 1365 از این سکونتگاه به عنوان روستا سرشماری گردیده است. احتمالا کارشناسان تقسیمات کشوری برای تعیین ملاک های شناخت شهر هنوز به جمع بندی نهایی نرسیده بودند. شایان ذکر است به لحاظ جمعیتی خرو علیا شاخص های لازم را برای شهر داشته است.

در سال 1375 تقسیمات کشوری شهرستان نیشابور با تغییرات عمده معرفی گردید. علاوه بر بخش زبرخان، مرکزی، تحت جلگه و سرولایت، بخش جدید میان جلگه به عنوان پنجمین بخش شهرستان شکل گرفت و تعداد دهستان ها نیز به 15 واحد افزایش یافت. در بین سال های 1365 تا 1375 دهستان های فضل در بخش مرکزی، غزالی و بلهرات در بخش جدید میان جلگه، دهستان فیروزه در بخش تحت جلگه و دهستان بینالود در بخش سرولایت تشکیل شدند اما به دلایل نامعلوم و شاید . . دهستان اربقائی از محدوده جغرافیایی نیشابور منتزع گردید و به شهرستان سبزوار ملحق شد. با توجه به ادامه تحولات شهرنشینی و مهاجرت روستائیان به شهرها و همچنین جدایی دهستان اربقائی، تعداد روستاهای دارای سکنه نیشابور نیز به 609 روستا کاهش یافت، روستاهای خالی از سکنه نیز معادل 1050 روستا سرشماری گردید و 3 شهر نیشابور، درود و بزغان به عنوان نقاط شهری شناخته شدند.

Google
Instagram
Twitch
فهرست